Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 20-statyasında puqaralar óz huqıq hám erkinliklerin ámelge asırıwda basqa shaxslardıń, mámleket hám jámiyettiń nızamlı mápleri, huqıqları hám erkinliklerine zıyan jetkermew shártligi ayrıqsha belgilengen.

Sudlar usı konstituciya talaplarınan kelip shıqqan halda shaxsqa, puqaralardıń huqıqları hám erkinliklerine, múlkshilikke, mámleket hám jámiyet tártibine, tabiiy jaratılısqa qast qılıwshı nızamǵa qayshı, ayıplı islengen háreket yáki háreketsizlikte sáwlelengen jınayat ushın nızamda belgilengen jaza sharaların qollaw zárúr.

Jınayat isleri boyınsha sudı tárepinen sorastırıwshı uyımlar qatnasında Shomanay rayonı Ishki isler bóliminde seminar oqıw kórinisindegi ushrasıw ótkerdi.

Onda Shomanay rayonı prokuraturası, Shomanay rayonı Ádillik bólimi, Shomanay rayonı Ishki isler bólimi, Shomanay rayonı Mámleketlik salıq inspekciyası, Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı agrosanaat kompleksi ústinen qadaǵalaw inspekciyası Qaraqalpaqstan Respublikası Shomanay rayonı bólimi, Qaraqalpaqstan Respublikası Ósimlikler karantini hám qorǵaw agentligi Shomanay rayon bólimi, Ózbekstan Respublikası Mámleketlik salıq komiteti janındaǵı Kadastr agetligi Shomanay bólimi, Májbúriy orınlaw byurosınıń Shomanay rayon bólimi, Shomanay rayonı sanitariya-epidemiologik turaqlılıq hám jámiyet salamatlıǵı bólimi, Shomanay rayonı Ayrıqsha jaǵdaylar bólimi, Shomanay rayonı Milliy gvardiya bólimi, Shomanay rayonı Xalıq bántligine kómeklesiw orayı xızmetkerleri qatnastı.

Sorastırıwshı uyımlar tárepinen Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqkındaǵı kodeksine tiykar isler toplanıp jınayat isleri boyınsha sudlarǵa tiyisli tártipte kórip shıǵıp hákimshilik huqıqbuzarlıq islegen shaxslarǵa hákimshilik jaza sharaların qollaw boyınsha isler jiberiledi.

Ayrım jaǵdaylarda sorastırıwshı uyımlar tárepinen sudlarǵa kelip túsken islerde kemshilikler anıqlanǵanlıǵı sebepli isler qayta sorastırıwǵa qaytarılıp atır.

Statistik maǵlıwmatlarǵa názer salatuǵın bolsaq 2022-jıl 27-sentyabr jaǵdayına Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı tárepinen 827 is 889 shaxs qarsısına hákimshilik huqıqbuzarlık isleri kórip tamamlanǵan. Solardan 38 is 45 shaxstıń qarsısına toplanǵan is-hújjetleri sorastırıw islerin alıp barıw ushın qaytarılǵan bolsa, 25 is 27 shaxs qarsısına toplanǵan is-hújjetleri Ózbekstan Respublikası Hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı kodeksiniń 271-statyası 1-bólimi yaǵnıy huqıqbuzarlıq belgileri bolmaǵanı ushın qısqartılǵan.

Sudlar tárepinen huqıqbuzarlıq ushın jazanıń tuwrı tayınlanıwı ádil sudlawdı ámelge asırıwdıń eń tiykarǵa kepili bolıp esaplanadı.

Ádil jaza tayınlanıwı onnan kózlengen maqsetke – jazalanıp atırǵan shaxstı tuwrı jolǵa baslaw hám de basqada shaxslar tárepinen jańa jınayatlar islewiniń aldın alıwǵa erisiwge xızmet etedi.

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 2018-jıl 24-avgustdegi «Dáliyller jaramlılıǵına tiyisli jınayat-processual nızamı normaların qollawdıń ayırım máseleleri haqqında»ǵı 24-sanlı qararınıń 1-bántine muwapıq nızamdı anıq orınlawdan hám oǵan ámel qılıwdan hár qanday sheginiw, ol qanday sebepke kóre júz bergenligine qaramastan usı jol menen alınǵan dálillerdiń jaramsız dep tabılıwına alıp keledi, jaramsız dáliyller yuridikalıq kúshke iye bolmaslıǵı belgilengen.

Plenum qararınıń 8-bántinde, “Hákimshilik juwapkershilikke tartılıp atırǵan shaxs óziniń ayıpsızlıǵın tastıyıqlawǵa májbúr emes” dep kórsetilgen.

Ózbekstan Respublikası HJhKniń 8-statyası talabına kóre, hákimshilik huqıqbuzarlıq ushın hesh kim nızam hújjetlerinde belgilengen tiykarlar hám tártipten basqasha tárizde tásir kórsetiw sharasına tartılıwı múmkin emes.

Hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı islerdi júritiw nızamlılıqqa ámel qılıw tiykarında alıp barıladı.

Ózbekstan Respublikası HJhKniń 276-statyasına tiykar, hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı iske baylanıslı dáliller hár qanday faktik maǵlıwmatlardan ibarat bolıp, uyımlar (lawazımlı shaxslar) sol maǵlıwmatlarǵa tiykarlanıp hákimshilik huqıqbuzarlıq halatı júz bergen yaki bermegenligin, belgili bir shaxstıń onı sádir etiwde ayıpkerligin hám isti tuwrı kórip shıǵıw ushın áhmiyetli bolǵan basqa halatlardı nızamda belgilengen tártipte anıqlaydı.

Ózbekstan Respublikası HJhKniń 3031-statyası talabına kóre, hákimshilik is usı uyımǵa (lawazımlı shaxsqa) tiyisli bolmaǵan (sudlawına tiyisli bolmaǵan) yáki hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı is materialları usı Kodekstiń 281 hám 282-statyalarında názerde tutılǵan talaplar buzılǵan halda jiberilgen táǵdirde, hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı is materialları hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı bayannamanı dúzgen uyımǵa (lawazımlı shaxsqa) qaytarıladı.

Oqıw seminar túrindegi ushasıwdan kózlengen maqset sorastırıwshı uyımları tárepinen sudlarǵa jiberilip atırǵan is-hújjetlerdegi kemshiliklerdi keleshekte boldırmaw, jol qoyılıp atırǵan kemshiliklerdi saplastırıwda nelerge áhmiyet beriwler lazımlıǵı, olardı durıs sheshiw, puqaralardıń ádil sudlawǵa degen isenimin jaqsılaw, ádil sheshim qabıl qılıwda birge islesiwdi kúsheytiwden ibarat bolıp tabıladı.

Oqıw seminarda sorastırıwshı uyımlar ózlerine qızıqtırǵan sorawlarına tiyisli juwapların aldı.

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı baslıǵı R.Nazarov