Viruslı gepatit A–juqpalı kesellik bolıp, virus bawır kletkaların jaraqatlaydı.

Virus adam organizmine awız arqalı zárerlengen suw hám azıq-awqat zatların qabıllaǵanda, kishkene balalar oyınshıq h.t.b. zatlardı awzına salǵan waqıtları juǵıwı múmkin. Kesellik qozdırıwshısı viruslar, kóplep muǵdarda nawqastıń dáreti, kishi dáreti, silekeyi, qusıǵı, dem alıw jollarınıń suyıqlıqları arqalı ajıralıp shıǵadı. Sonday-aq, nawqas paydalanǵan buyımlardan (ıdıslar, tósegi, kiyim-kenshegi, oyınshıq, gorshoklar, hájetxana ustaǵıshları arqalı) qarım-qatnas jolı menen juǵıwı múmkin. Tazalıq kaǵıydaların saqlamaw, miywe-palız ónimlerin juwmastan qabıllaw, qaynatılmaǵan suwdı ishiw keselleniwge sebep bolıwı múmkin. Keselleniwshilik kóbirek shólkemlesken kollektivtegi, yaǵnıy baqsha hám mektep balaları arasında kóbirek ushırasadı. Shıbınlar keselliktiń juǵıwında úlken rol oynaydı. Bir dana shıbınnıń ózi millionlaǵan qozǵatıwshını uslawı múmkin.  Organizmge virus túskennen keyin kesellik birden baslanbaydı, virus kóbeyedi, bul dáwir keselliktiń jasırın dáwirine tuwrı keledi. Bul jasırın dáwiri 3 hápteden 6 háptege shekem dawam etiwi múmkin. Kesellik hálsizlik, ishteydiń páseyiwi, kewil aynıp qusıw daretiniń aq reńge ózgeriwi h.t.b. belgiler menen baslanadı hám keselliktiń sarılıq dáwirine yaǵnıy háwij alıw dáwirine ótedi. Bunda kózdiń, teriniń sarǵayıwı baslanadı. Sarǵayıw dáwiri 1-2 háptege shekem dawam etedi. Geyde sarılıq belgileri anıq bolmawıda múmkin. Viruslı gepatit A keselliginiń sarılıq belgilersiz jeńil formada yaki basqa kesellik belgileri (temperaturanıń kóteriliwi tımaw belgileri, ish ketiwi belgileri) menen keshetuǵın turleri kóbirek ushıraydı. Keselliktiń jasırın hám baslanǵısh dáwiri átiraptaǵı adamlar ushın júda qáwipli boladı. Nawqas ózi bilmegen halda shańaraq aǵzaları hám jaqın qatnasta bolǵan adamlarǵa kesellikti juqtırıp aladı. Nawqas denesindegi sarılıq ótip ketkenge shekem kóbirek suyıqlıq ishiriw tiyis. Sıpatlı emlew ushın shıpaker kóriginen ótkerilip emlewxanada emleniw tiyis. Nawqas em alıp atırǵan waqıtta hám emlenip bolǵannan keyin dieta (maylı awqat, gazlı suw, ashshı, shokalad h.t.b. múmkin emes) saqlaw kerek boladı. Dieta durıs saqlansa bawır zorıqpaydı hám tez óz funkciyasın tikleydi.

Kesellik juǵıwınıń aldın alıw ushın:

1. Awqatlanıwdan aldın hám hájetxanaǵa barǵannan keyin qoldı sabınlap juwıw tiyis.
2. Miywe-palız ónimlerin juwıp jew kerek.
3. Qaynatılǵan suw ishiw kerek.
4. Balalardıń qolın, oyınshıq hám basqa zatlardı awzına salıwın tıyıw kerek.
5. Hájetxanalardı tez-tez zárersizlendiriw, shıbınlardıń kóbeyiwiniń aldın alıw kerek.
6. Azıq-awqat zatların hám ishimlik suwların ashıq qaldırmaw tiyis.

Házirgi dáwirde viruslı gepatit A keselligine qarsı vakcinalar bar bolıp, bul vakcina juda kóp shet mamleketlerde islep shıǵarılǵan hám nátiyjeli ekenligi epidemiologiyalıq tajriybelerde dalillengen, ámeliyatta qollanılıp atır. Ózbekstanda da bul vakcina epidemiologiyalıq kórsetpelerge qarata profilaktika maqsetinde isletilmekte.

Shomanay rayonı Sanitiriya-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı bólimi vrach epidemiologi: G.Jumabaeva