Mámleket puqaraları haqqındaǵı maǵlıwmatlar hár qanday mámlekettegi milliy statistikanıń zárúrli bólegi esaplanadi. Bunday maǵlıwmatlar arnawlı bir waqıt aralıǵında xalıqtı dizimge alıw ilájları arqalı toplanadı. Olar tek-ǵana bir mámlkettiń emes, bálkim Jer júzi xalqınıń sanı, social jaǵdayı, dáramatları sıyaqlı bir qansha zárúrli informaciyalardı esaplap barıwǵa xızmet etedi.
BMSh dúnya mámleketlerine puqaralar menen júzege keletuǵın bir qatar social mashqalalardıń sheshimi hámde ekonomikalıq páttiń demografiyalıq kórsetkishler menen proporcional túrde ósip barıwın támiyinlew ushın hár on jılda keminde bir márte xalıqtı dizimge alıw ilajın ótkeriwdi usınıs etedi. Mámleketimizde dáslepki ret 2023-jılda ótkeriliwi názerde tutılǵan, xalıqtı dizimge alıw ilajına házirgi waqıtta qızǵın tayarlıq kórilmekte. Bul ilájdıń ótkeriliwinen bárshemiz, siyasiy qarawlarımız jáne social poziciyamızǵa qaramastan, birdey mápdarmız. Usı úlken social iláj arqalı, birinshi náwbette, jámi xalıqtıń sanı (2022-jıl 1-yanvar jaǵdayına kóre, Qaraqalpaqstan Respublikasında xalıq sanı 1 mln. 948 mıń 5 júz adamdı quraǵan), puqaralıǵı, neke jaǵdayına kóre, yaǵnıy rásmiy neke, rásmiy bolmaǵan neke yamasa erte neke, puxaralardıń tálim dárejesi (orta, orta arnawlı yamasa joqarı), jasaw ushın dáramat derekleri, úy xojalıǵınıń jasaw sharayatları sıyaqlı bir qansha kórsetkishler boyınsha búgingi kúnde jetkilikli bolmaǵan maǵlıwmatlar bazası qáliplestiriledi. Qala, máhálle hám awıllar sanı hámde olardıń shegaraları, turaq jaylar sanı, olardaǵı ámeldegi shárt-shárayatlar tuwrısındaǵı maǵlıwmatlarǵa anıqlıq kiritiledi.
Mámleketimizdede bul process 2023-jıldıń 1-25-noyabr kúnleri ótkeriliwi Ministrler Kabinetiniń 2020-jıl 11-noyabrdegi “Ózbekstan Respublikasında 2023-jılda xalıqtı dizimge alıwǵa tayarlıq kóriw hám ótkeriw ilájları haqqında”ǵı 710-sanlı qararı menen tastıyıqlandı.
Xalıqtı dizimge alıw, jámiyettiiń ózi ushın zárúr bolǵan hám rawajlanıw nátiyjelerin bahalawǵa iye bolıp tabıladı. Bul ilájda qatnasıp atırǵan hár bir puqara ózi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı usınıs ete otırıp, ózleri tiyisli bolǵan adamlar toparına tiyisli social programmalardı islep shıǵıwda qatnasadı.
Mısal ushın, jumıssızlardıń sorawnamadaǵı juwapları miynet bazarın úyreniw, atap aytqanda kerekli orında jańa jumıs orınların jaratıw imkaniyatın berse, balalar sanı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar mektep, mektepke shekemgi tálim shólkemleri hám sol sıyaqlı dárgaylar qurılısı jobaların dúziwde qol keledi. Jası haqqındaǵı maǵlıwmatlar pensiyaǵa shıǵıwshılar sanı, olardıń pensiya tólewleri ushın zárúr bolatuǵın qarjılardı jamǵarıp barıw imkaniyatın beredi. Mektepke shekemgi tálim, ulıwma bilim beriw mektepleri yamasa joqarı tálimge qabıl etiletuǵın jaslar tuwrısındaǵı maǵlıwmatlarda tap sonday qáliplesedi. Jasaw jayı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar bolsa hár birewimizdiń úyimizge deyin keletuǵın jollar qurılısı, kommunikaciyalar menen támiyinlewdi joybarlaw ushın zárúr. Bul islerdi orınlaw maqsetinde orınlarda arnawlı gruppalar islengen bolıp, processler anıq hám sistemalı jolǵa qoyıladı. Dizimge alıwshılar jumısın muwapıqlastırıw ushın hár bir uchastkada 5 dana instruktor hám 5 dana stacionar dizimge alıwshı iskerlik júrgizedi. Olardıń jumısın dizimge alıw uchastkası xızmetkerleri qadaǵalaydı. Jasap turǵan xojalıǵında (jayında) dizimnen ótiwdi qálemegen respondentler stacionar uchastkaları arqalı dizimnen ótiw múmkinshiligine iye boladı. Rayon hám qala kólemindegi jumıslardı baqlaw ushın aymaqlarda xalıqtı dizimge alıw bólimleri iskerligi jolǵa qoyıladı. Process juwmaqlanǵannan keyin aymaqlıq statistika basqarmaları janında xalıqtı dizimge alıwdıń baslanǵısh maǵlıwmatların elektron bazaǵa kirgiziw orayları shólkemlestiriledi. Áhmiyetli tárepi sonda, bul ilájlar arqalı tek-ǵana ózimiz, bálkim keleshek áwlad ushın zárúrli maǵlıwmatlardı toplawǵa erisemiz.

Xalıqtı dizimge alıw nátiyjeleri mámleketimizdiń keyingi demografiyalıq jáne social siyasatın belgilew menen birge, respublika hám aymaqlardı sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıw prognozları hámde programmaların dúziwde keń qollanıladı. Mámlekettegi jumıs beretuǵınlar haqqında dizimge alıw nátiyjesinde qáliplestiretuǵın maǵlıwmatlar jeke isbilermenlikti rawajlandırıw hám xoshametlewge jol ashadı. Biznes wákilleri dizimge alıw maǵlıwmatları arqalı miynet hámde tutınıw bazarınıń jaǵdayın bahalaw, talap hám usınıslar zárúriyatın anıqlaw múmkinshiligine iye boladı. Bir sóz benen aytqanda, xalıq tuwrısında toplantuǵın maǵlıwmatlar barlıq tarawlardı rawajlandırıp, jáhán maydanında jańa Ózbekstannıń hám Qaraqalpaqstannın jańasha kóz-qarasın sáwlelendiriwshi faktor bolıp xızmet etedi.

Shomanay rayonı statistika bólimi