QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍ KONSTITUCIYaSÍNA 29 JÍL

Konstituciya mámleketimizdegi joqarı yuridikalıq kúshke iye bolǵan xuqıqıy xújjet bolıp esaplanadı. Konstituciya tiykarında xám onıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde basqa nızamshılıq xújjetleri kabıl etiledi.
1993-jıl 9-aprel kúni 12-shaqırıq Joqarǵı sovettiń
12-sessiyasında Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyası qabıl etildi.
Konstituciyanıń qabıl etiliwi menen jámiyetlik hám mámleket qurılısınıń barlıq salalarındaǵı qatnasıqlardı, milliy nızamshılıǵımızdıń bárshe tarawların tártipke salıwshı anıq huqıqıy sistema jaratıldı. Puqaralardıń huqıq hám erkinlikleriniń kepillikleri mámleket tárepinen kepillendi.
Sonday-aq, Konstituciyada mámleketlik hákimiyattıń bóliniwi tiykarında ámelge asırılıwı, pikirlerdiń kóp túrliligi hámde kóp partiyalılıqqa tiykar salındı.
Tiykarǵı nızamda Qaraqalpaqstan Respublikası óziniń nızam arqalı tastıyıqlanǵan mámleketlik nıshanları – bayraǵına, gerbine hám gimnine iye ekenligi kórsetilgen.
1993-jıl 9-aprel kúni jáne bir áhmiyetli hújjet, Qaraqalpaqstan Respublikasınıń mámleketlik gerbi haqqındaǵı Nızamı qabıl etildi.
Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Mámleketlik gerbi Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik suverenliginiń nıshanı bolıp, oǵan tereń húrmet kórsetiw hár birimizdiń minnetimiz bolıp, mámleketlik nıshanlar haqqındaǵı nızamlardı buzıw hákimshilik hám jınayıy juwapkershilikke sebep boladı.
Mámleket hám jámiyet rawajlanıwı, sud huqıq tarawındaǵı reformalar nátiyjesinde Konstituciyamızǵa 8 márte ózgeris xám qosımshalar kirgizildi.
Búgingi kúnde biz konstituciyalıq normalardıń ámelde orınlanıwın támiyinlewge, xalqımızdıń turmıs-tárizin jaqsılawǵa, mámleketlik uyımlardıń xalıq aldındaǵı juwapkershiligin asırıwǵa qaratılǵan bir qatar nızam hújjetleri qabıl etilip atırǵanlıǵınıń gúwası bolmaqtamız.
Xabarıńız bar, 2022-jıl mámleketimizde Insan qádirin ulıǵlaw hám belsene máhálle jılı dep belgilendi.
Usı jıldıń 28-yanvar kúni Prezidentimizdiń
60-sanlı Pármanı menen «Insan qádiri ushın» principi tiykarında Jańa Ózbekstannıń 2022-2026-jıllarǵa mólsherlengen rawajlanıw strategiyası hám onı 2022-jılda ámelge asırıw boyınsha mámleketlik baǵdarlama tastıyıqlandı.
Strategiya tiykarında barlıq tarawlarda, sonıń ishinde xalıqtıń sociallıq járdemge mútáj qatlamın qollap-quwatlaw, hayal-qızlarımızdıń jámiyettegi rolin ele de asırıw, máhálle institutın rawajlandırıw, mámleketlik uyımlardıń xalqımız aldındaǵı juwapkershiligin asırıw sıyaqlı bir qatar wazıypalar belgilenip, orınlanıwı támiyinlenbekte. Párman menen, 1-aprel sánesinen baslap Qaraqalpaqstan Respublikası hám Xorezm wálayatında
1-4-klass oqıwshıların Mámleketlik byudjet qarjıları esabınan biypul awqat (azanǵı as hám túslik) penen támiyinlew tártibiniń engiziliwi de, Qaraqalpaqstan xalqına degen itibardıń jáne bir ámeliy mısalı boldı.
Sonıń menen bir qatarda, Ministrler Kabinetiniń 2022-jıl 4-marttaǵı «2022-2026-jılları Qaraqalpaqstan Respublikası aymaqların kompleksli sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıw hám xalıqtıń turmıs dárejesin ele de jaqsılawǵa baylanıslı qosımsha ilajlar haqqında»ǵı qararına bola, Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında sanaat, awıl xojalıǵı hám xızmetler tarawı kelesi bes jılda perspektivalı joba tiykarında rawajlandırıladı.
Qararda 2022-2026-jıllarda 238,4 mıń xalıqtıń bántligin támiyinlew, 709 kóp qabatlı úy-jaylar qurıw, 2500 dana ipoteka kreditleri esabına jeke tártiptegi úy-jaylardı qurıw, 43 jámiyetlik transporttıń taza jónelislerin shólkemlestiriw, 362,4 mıń gektar jasıl maydanlardı payda etiw, jańadan 59 mektep, 29 baqsha, 50 mádeniyat mákemelerin qurıw, transport, jol qurılısı, kommunal xızmetler sapasın asırıw hám basqa bir qatar wazıypalar belgilendi.
Qararda sonday-aq, hár bir rayon hám qalanıń «ósiw noqatları» belgilendi, soǵan bola, Qaraqalpaqstan Respublikasınıń rayon hám qalalarınıń kesiminde áhmiyetli joybarlar ámelge asırıladı.
Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyasınıń 43-statyasında er jetpegenlerdiń, miynetke jaramsız hám jalǵız baslı qartayǵan shaxslardıń huqıqları mámleket tárepinen qorǵaladı dep kórsetilgen.
Bıyılǵı jıldıń ózinde insan huqıqları, sonıń ishinde nuranıylar, jaslar, hayal-qızların huqıqların qorǵawbaǵdarında da bir qatar nızamshılıq hújjetleri qabıl etildi.
Atap aytqanda, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2022-jıl
15-marttaǵı «Nuranıylardı hár tárepleme qollap-quwatlaw, olardıń turmıs dárejesin arttırıwǵa baylanıslı qosımsha ilajlar haqqında»ǵı Qararı qabıl etildi.
Qararǵa tiykar, 2022-jıl 1-aprelden «Nuranıy» qorınıń qarjıları esabınan basqalardıń kútimine mútáj bolǵan jalǵız kekseler hám jalǵız jasaytuǵın kekseler hár jılı bir márte sanatoriylarda biypul salamatlandırıladı, sharayatı awır hám kem támiyinlengen kekselerge shıpakerlerdiń receptlerine tiykarlanıp 3 aylıq talaptan kelip shıǵıp dári quralları, medicinalıq hám arnawlı protez-ortopediya úskeneleri alıp beriletuǵını jáne xirurgiyalıq operaciyalardıń qárejetleri qaplanadı, awır diagnozlı kesellikleri hám mayıplıǵı bolǵan kekselerge shıpakerlerdiń receptlerine muwapıq, 3 aylıq mútájlikten kelip shıǵıp dári qurallarınıń 50 procentine shekemgi summası kompensaciyalanadı, kekselerdiń denetárbiya hám sport baǵdarındaǵı mákemelerde (stadion, sport zalları, basseyn hám basqa da sport kompleksleri) denetárbiya hám sport penen shuǵıllanıwı ushın abonement qárejetleri, mámleketlik teatrlar hám muzeylerge kekseler ushın bilet bahalarınıń tolıq qaplanadı.
Prezidentimizdiń 87-sanlı Pármanı hayal-qızlarımızdı úlken quwanıshqa bóledi.
Párman menen 2022-2023-oqıw jılınan baslap joqarı oqıw ornı, texnikum hám kolledjlerde, sırtqı hám keshki tálimde oqıp atırǵan hayal-qızlardıń kontraktların tólew ushın 7 jılǵa payızsız kredit, magistraturada oqıp atırǵan qızlardıń kontrakt tólemleri mámleketlik byudjetten qaplap beriledi, mámleketlik ilimiy shólkemler yamasa JOO doktoranturasına hayal-qızlar ushın hár jılı keminde 300 den maqsetli kvota ajıratıp barıladı, Mámleketlik basqarıw akademiyasında basshı hayal-qızlardı tayarlaw boyınsha óz aldına oqıw kursları shólkemlestiriledi.
Bunnan tısqarı, keyingi jıllarda máhálle institutınıń rolin asırıw, onda jasawshı xalıqtıń mashqalaların máhálleniń ózinde sheshiw, mámleket tárepinen kórsetiletuǵın xızmetlerdi máhállelerde ámelge asırıw boyınsha bir qatar hújjetler qabıl etildi.
Atap aytqanda, hár bir máhállede isbilermenlikti rawajlandırıw, xalıqtıń bántligin támiyinlew hám kámbaǵallıqtı qısqartıw máseleleri boyınsha hákim járdemshileri, jaslar jetekshisi, hayal-qızlar belsendisi lawazımları engizildi.
Bul lawazım iyelerine mámleketlik siyasattı máhálleniń ózinde támiyinlewdey juwapkershilikli wazıypa júkletilgen.
Juwmaq ornında sonı atap ótiwimiz kerek, Konstituciyamızdıń
15-statyasında Qaraqalpaqstan Respublikasında Ózbekstan Respublikası menen Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyalarınıń hám nızamlarınıń sózsiz ústinligi moyınlanatuǵınlıǵı, 46-statyada puqaralar Konstituciyanı hám nızamlarǵa ámel etiwge, basqa adamlardıń huqıqların, erkinliklerin, ar-namısın hám qádir-qımbatın húrmetlewge minnetli ekenligi belgilep berilgen.
Shomanay rayonı ádillik bólimi jámááti gúllán xalqımızdı Qaraqalpaqstan Respublikası Konstituciyası qabıl etilgenliginiń 29 jıllıq bayramı menen qızǵın qutlıqlaydı.
Shomanay rayonı ádillik bólimi baslıǵı J.Seytekov